Jak przeprowadzić postępowanie spadkowe? Śmierć bliskiej osoby nigdy nie jest przyjemnym doświadczeniem. Niestety, nawet w czasie żałoby musimy znaleźć chwilę, by uporać się z zawiłościami prawa spadkowego, regulując niezbędne formalności. Przyjmując spadek, zrzekając się go, a także dzieląc, mówimy, że przeprowadzamy postępowanie spadkowe. Ile trwa taka operacja? Gdzie należy ją przeprowadzić? To wszystko zależy od zgodności spadkobierców. W niniejszym artykule przedstawiamy możliwe scenariusze.
Czym jest postępowanie spadkowe i jak je przeprowadzić?
W najprostszych słowach postępowanie spadkowe dotyczy przyszłości dóbr, jakie zmarły po sobie pozostawił. W jego toku sąd lub spadkobiercy osobiście (za pośrednictwem notariusza) ustalą, do kogo należy dana część majątku nieboszczyka.
Naturalnie, każda sprawa ma indywidualny charakter, różniąc się nieco, w zależności od stopnia naszego pokrewieństwa ze zmarłym. Inaczej będzie wyglądać postępowanie spadkowe po śmierci ojca, a inaczej postępowanie spadkowe po śmierci męża. W obu przypadkach znajdziesz się, co prawda, w pierwszej grupie spadkowej, ale w drugim przypadku, będziesz na nieco bardziej uprzywilejowanej pozycji. Bo choć wszyscy dziedziczą w równej, ułamkowej części, to małżonek, bez względu na ilość dzieci, nie może otrzymać mniej, niż 25% całego majątku.
Jak przeprowadzić postępowanie spadkowe? Nie obejdzie się bez pośrednictwa jednego z dwóch, prawnie do tej czynności oddelegowanych instytucji – notariusza lub sądu.
Czy jest dziedziczenie, jak uniknąć konfliktu w rodzinie?
Postępowanie spadkowe u notariusza
Jeżeli wszystkie strony są zgodne co do podziału spadku, najwygodniejszym sposobem uregulowania formalności, będzie postępowanie spadkowe u notariusza. Oczywiście, niezbędna będzie obecność wszystkich spadkobierców – w innym przypadku, notariusz zaniecha dalszych czynności.
Jeżeli wszystkie wymogi formalne zostały spełnione, a w toku postępowania nie wykryje się żadnych uchybień, to postępowanie przyjęcia spadku u notariusza zakończy się jeszcze tego samego dnia, w którym się rozpoczęło.
Pierwszą czynnością będzie sporządzenie protokołu dziedziczenia. W jego skład wchodzą oświadczenia spadkobierców, dotyczące przedmiotu sprawy, a także niezbędna dokumentacja (jak na przykład odpis aktu zgonu spadkodawcy, czy odpisy aktów stanu cywilnego spadkobierców).
Kolejnym krokiem jest sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia. To właśnie w nim znajdują się szczegóły, dotyczące podziału konkretnych części majątku zmarłego. Gdy wszystko będzie gotowe, notariusz dokona wpisu w Rejestrze Spadkowym, finalizując cały proces.
Spadkobiercom zaleca się wówczas (choć nie jest to obowiązkowe) odebranie potwierdzenia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia.
Jeśli chodzi o koszty, to na szczęście są one niewielkie. Postępowanie spadkowe u notariusza nie powinno kosztować więcej, niż 200 zł. Nie zapomnij jednak o dopełnieniu obowiązków podatkowych – stwierdzenie nabycia spadku, bez względu na formę, obliguje każdego ze spadkobierców do złożenia odpowiednich wyjaśnień w Urzędzie Skarbowym.
Kim jest notariusz i jakie są jego kompetencje?
Postępowanie spadkowe w sądzie
Nieco inaczej ma się sprawa, gdy idzie o postępowanie spadkowe w sądzie. Dochodzi do niego, gdy spadkobiercy nie są w stanie dojść do porozumienia, względem podziału majątku.
Ta metoda, z całą pewnością pochłonie znacznie więcej czasu – sprawa może pozostawać nierozwiązaną przez długie miesiące. Czasami jednak jest to jedyny sposób, by zwaśnione strony sporu mogły dopełnić niezbędnych formalności.
Pierwszym krokiem powinno być złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Złożyć go może każdy ze spadkobierców, (niezależnie od grupy spadkowej, w jakiej się znajduje) w sądzie właściwym, dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
We wniosku należy wskazać następujące informacje:
- dane wnioskodawcy,
- dane wszystkich spadkobierców, o których wiadomo wnioskodawcy,
- dokumenty potwierdzające prawo do spadku każdego ze spadkobierców, łącznie z wnioskodawcą (w przypadku pokrewieństwa wystarczy odpis aktu urodzenia),
- odpis aktu zgonu spadkodawcy,
- opis podziału majątku, sugerowany przez wnioskodawcę,
- odpis rzeczonego wniosku dla każdego z wymienionych spadkobierców.
Po otrzymaniu poprawnie wypełnionego wniosku sąd ustali termin rozprawy i roześle zawiadomienia do wszystkich zainteresowanych. W tym właśnie miejscu możesz zderzyć się ze ścianą – na termin rozprawy czeka się czasami długimi miesiącami, a w niektórych przypadkach, jedna rozprawa może nie wystarczyć.
Niemniej, ostatecznie, postępowanie w sądzie, powinno skończyć się wydaniem przez sąd postanowienia o nabyciu spadku, bezapelacyjnie rozstrzygając wszelkie spory.